Το τυπωμένο φως

Το βιβλίο, το χαρτί το τυπωμένο, αυτό το παράθυρο στο σκοτάδι, το παίρνεις μαζί σου σα λάφυρο ανεξαρτησίας του νου. Το μυρίζεις, το τσαλακώνεις, το αμφισβητείς, το υπογραμμίζεις, το δανείζεις, το μοιράζεσαι, μπορείς να το διαβάσεις στο φεγγαρόφωτο ή και μ' ένα μικρό κλαράκι αναμμένο σαν ξέψυχη και συνάμα ζωοδότρα φλογίτσα τόση δα. Το βιβλίο σε κάνει αυτό καθαυτό ως αντικείμενο ανθρώπινης επιστήμης και τέχνης, ανεξάρτητα από το περιεχόμενό του, να νιώθεις λεύτερος. Είναι τελειωμένο «προϊόν» συλλογικού μόχθου. Δεν απαιτεί μεσολάβηση τρίτου ως προς τη χρήση. Είναι κόψη σπαθιού τρομερή η τυπογραφία αυτή καθαυτή, αφού μετά το 1.500 μ.Χ. αφαίρεσε το προνόμιο της γνώσης από τα χέρια των ιερατείων, τα ολιγοπώλια των θρόνων και την αλαζονεία των πλουσίων κατόχων δούλων. Εγινε μέσο διάδοσης ιδεών όσο και όπλο σε χέρια ακατάλληλα, απλά πάντα καταφύγιο και ορμητήριο φωτισμένων δημιουργών και χρηστών.

Αυτό το εγχειρίδιο αθανασίας του νου, συλλογικού και ατομικού, το πολλαπλώς ερμηνευτικό εργαλείο και μέσο παραγωγής προόδου στην κοινωνία δεν μπορεί να αντικατασταθεί, αλλά μόνον να αναπαραχθεί ηλεκτρονικά. Οχι γιατί αδυνατεί η τεχνολογία και η απίστευτη εξέλιξή της, συνολικά θετική για τον παγκόσμιο πολιτισμό. Απλά γιατί κάθε ηλεκτρονικό βιβλίο σε εξαρτά άμεσα από την ενέργεια που απαιτείται όχι ως κόστος ή διαδίκτυο, αλλά ως λειτουργία εξαρτημένη από την επαρκή «φόρτιση» του αντικειμένου, του δικτύου, της μπαταρίας, της πηγής και του δέκτη συνάμα. Σε φέρνει σε πλήρη εξάρτηση και πέραν της όρασης, από τη σχέση φως - σκοτάδι. Αν η ενέργεια είναι στα χέρια των πολιτικών και οικονομικών μονοπωλίων, τότε το βιβλίο το αποκλειστικά ηλεκτρονικό αποκτά διαμεσολαβητή και συρρικνώνει την ελευθερία του χρόνου, του τόπου, του τρόπου χρήσης του. Η ηλεκτρονική μορφή βιβλίου είναι θεμελιώδης αλλαγή του μέσου κι επομένως του μηνύματος.

Σκεφθείτε μόνον πως το φως που απαιτεί η όραση για να διαβάσεις το βιβλίο, ακόμη κι αν δεν μπορείς να πληρώσεις το ηλεκτρικό, το παρέχει δωρεάν ο ήλιος, η φύση. Το φως πέφτει πάνω στις τυπωμένες σελίδες και κανείς δεν εμποδίζει τον ήλιο ν' ανατείλει. Ούτε κάποιος διαφεντεύει κατά τα δοκούντα και συμφέροντα έναστρες και φεγγαρόφωτες νύχτες. Ομως το ηλεκτρονικό βιβλίο εμπεριέχει το φως. Είναι η οθόνη που φωτίζεται ακόμη και στο κατασκόταδο. Το φως αυτό είναι παραγόμενη ενέργεια. Τιμολογημένη από τον κατέχοντα τα μέσα, ή αποθηκευμένη από ακόμη και ηλιακές μπαταρίες. Συσσωρευμένος πλούτος απαιτείται, ανεξαρτήτως περιεχομένου.

Κι εν τέλει ως συσκευή κι εφαρμογή, το ηλεκτρονικό βιβλίο μπορεί να «ακυρωθεί», να καταστεί αδύνατο να διαβαστεί, λόγω «παλαιότητος» του συστήματος αξιοποίησης των ενεργειακών επικοινωνιακών πηγών. Ευθέως αντίθετα από την αναπαραγωγή γραπτού λόγου σε μη ηλεκτρονικά μέσα. Από την πέτρα ως το χαρτί του ΑΤΜ που τυπώνει «απόδειξη».

Οχι δεν έπαθα κρίση ανάλυσης των τεχνολογικών εξελίξεων. Αναρωτιέμαι αν συνειδητοποιούν την πολιτική και παιδαγωγική αξία της διαφοράς, οι εραστές μιας επίπλαστης, εύκολης και διευκολυντικής ιδίων και αλλοτρίων συμφερόντων πολιτικής εξομοίωσης του βιβλίου με το ηλεκτρονικό βιβλίο.

Αναρωτιέμαι αν η φυσικά παρεχόμενη συναίνεση στις εξελιγμένες τεχνολογικές δυνατότητες του σύγχρονου πολιτισμού δίνεται μετά λόγου γνώσεως. Οτι η τεχνητή μαζικοποίηση περιορίζει την ελευθερία και δεσμεύει τη σκέψη διαμορφώνοντας επίπλαστες πλειοψηφίες προβάτων που σιτίζονται ομοιόμορφα πριν από τη σφαγή.

Το αλφαβητάρι του φωτός αλλάζει τη γλώσσα χρήσης. Ας είμαστε έτοιμοι σαν τον Προμηθέα ν' αμφισβητήσουμε την εξουσία των «θεών» - θηρίων που προχωρούν με νυχτερινό τιμολόγιο όπισθεν ολοταχώς την παραγωγή πολιτισμού.

Της Λιάνας ΚΑΝΕΛΛΗ

rizospastis.gr