Μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι.

Ακολουθεί απόσπασμα από την επιστολή του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά προς την μοναχή Ξένη, μια επιστολή στην οποία εκφράζεται η πορεία της κάθαρσης, του φωτισμού, και της θέωσης. Μια πραγματικά θαυμάσια επιστολή, που αναδίδει την πνοή και την αύρα της Πατερικής εν Αγίω Πνεύματι εμπειρίας. Θα έχουμε την ευκαιρία στο μέλλον, και του Θεού θέλοντος πάνω από όλα, να αναρτήσουμε και άλλα αποσπάσματα της επιστολής. Στο παρόν, ερμηνεύει ο Παλαμάς εν συντομία, τον μακαρισμό του Κυρίου "Μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι".

Γι’ αυτό ο Κύριος μακαρίζει και τα αντίθετα προς τα καλά στον κόσμο, λέγοντας· «Μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι, ότι αυτών εστίν η Βασιλεία των ουρανών» (Ματ. 5:3). Γιατί λέγοντας «μακάριοι οι πτωχοί», πρόσθεσε τον χαρακτηρισμό «τω πνεύματι»; Για να δείξει ότι μακαρίζει και αποδέχεται τη μετριοφροσύνη της ψυχής.

Και γιατί δεν είπε «μακάριοι οι πτωχοί το πνεύμα», αφού και έτσι θα δηλώνονταν η μετριοφροσύνη, αλλά «μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι»; Το έκαμε για να μας διδάξει ότι μακαριστή είναι και η κατά το σώμα πτωχεία και παρεκτική της ουράνιας Βασιλείας, αλλά με την προϋπόθεση ότι τελείται για την ταπείνωση της ψυχής κι είναι συνημμένη με αυτήν και έχει απ’ αυτήν την αρχή. Διότι μακαρίζοντας τους φτωχούς στο πνεύμα υπέδειξε θαυμάσια ποιο πράγμα είναι σαν ρίζα και πρόξενος της πτωχείας που εμφανίζεται στους αγίους, δηλαδή το πνεύμα εκείνων. Καθ’ όσον αυτό, αφού εγκολπώθηκε τη χάρη του ευαγγελικού κηρύγματος, αναβρύζει από τον εαυτό του πηγή πτωχείας, που ποτίζει όλο το πρόσωπο της γης μας, δηλαδή τον εξωτερικό άνθρωπο, και τον καθιστά παράδεισο αρετών. Αυτού του είδους η πτωχεία είναι μακαριστή από τον Θεό.

Δίδοντας όμως ο Κύριος πάνω στη γη λόγο συντομευμένο, κατά τον προφήτη (Ησαίας, 10:23), δείχνοντας το αίτιο της εθελούσιας και κάθε είδους πτωχείας και ό,τι είναι αίτιο αυτής και μακαρίζοντάς το, συμπεριέλαβε μαζί τα αιτιατά που είναι πολλά, διδάσκοντας με συντομία για όλα. Διότι μπορεί κανείς να είναι ακτήμων, αλλά και λιτός και εγκρατής, και μάλιστα με τη θέλησή του, αλλά για τη δόξα των ανθρώπων. Αυτού του είδους λοιπόν ο άνθρωπος δεν είναι «πτωχός τω πνεύματι». Διότι η υποκρισία γεννάται από αλαζονεία, αυτή όμως είναι αντίθετη της πτωχείας στο πνεύμα. Εκείνος όμως που έχει το πνεύμα συντετριμμένο και μετριοπαθές και ταπεινό, είναι αδύνατο να μην χαίρεται και με τη φαινομενική ευτέλεια και ταπείνωση, διότι αυτός θεωρεί τον εαυτό του ανάξιο δόξας και ευπορίας και όλων των αγαθών του είδους αυτού. Κι αυτός είναι ο μακαριστός από τον Θεό πτωχός, αυτός που θεωρεί τον εαυτό του ανάξιο αυτών· κι αυτός είναι ο αληθινά πτωχός, που δεν διεκδικεί κατά το ήμισυ το όνομα. Γι’ αυτό και ο θείος Λουκάς είπε, «μακάριοι οι πτωχοί» (Λουκάς, 6:20), χωρίς να προσθέσει «τω πνεύματι». Και αυτοί είναι εκείνοι που άκουσαν και ακολούθησαν και αφομοιώθηκαν με τον Υιό του Θεού, που λέγει· «Μάθετε απ’ Εμού, ότι πράος ειμί και ταπεινός τη καρδία, και ευρήσετε ανάπαυσιν ταις ψυχαίς υμών» (Ματθαίος, 11:29), γι’ αυτό και δική τους είναι η Βασιλεία των ουρανών. Διότι είναι συγκληρονόμοι του Χριστού.

(Έργα αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, ΕΠΕ 8, σελ. 379- 381).

exprotestant.blogspot.gr