Πάρσιφαλ εναντίον Μεγάλου Αλεξάνδρου

Το τέλος της 3ης πράξης της βαγκνερικής
όπερας «Πάρσιφαλ». Ο δημιουργός
του εικαστικού, Πολ φον Γιουκόφσκι,
σχεδίασε τα κοστούμια και τέσσερα
(από τα πέντε συνολικά) σκηνικά
του πρώτου ανεβάσματος
της ομώνυμης όπερας.

«Εδώ ο Κρετιέν σπέρνει τούτο το έπος που αρχινά, και το σπέρνει σε χώμα τόσο καλό, που δεν μπορεί παρά να ευδοκιμήσει• αφού το κάνει για τον πιο μεγαλόψυχο άνθρωπο που υπάρχει στης Ρώμης την αυτοκρατορία: τον κόμη Φίλιππο της Φλάνδρας, που αξίζει περισσότερο απ' όσο άξιζε ο Αλέξανδρος, ο παινεμένος σ' όλη την οικουμένη. Όμως ο κόμης δεν συγκρίνεται μαζί του, γιατί είναι άνθρωπος ακέραιος, δίχως τις διαστροφές και τις αδυναμίες που είχε μαζεμένες πάνω του κείνος εκεί ο βασιλιάς. [...] Σας λέω αληθινά πως τα δώρα του κόμη Φίλιππου είναι από φιλανθρωπία. [...] Δεν αξίζει περισσότερο από τον Αλέξανδρο, που ποτέ δεν νοιάστηκε για τη φιλανθρωπία ούτε για κανένα άλλο καλό; Ναι, και να μην αμφιβάλλετε καθόλου».
Κρετιέν ντε Τρουά, «Πάρσιφαλ ή Το Έπος του Γκράαλ», εκδόσεις Ωκεανίδα, σελ. 19-20

Ο συγγραφέας, που στρέφεται εναντίον του Αλεξάνδρου για να εξυψώσει τον παγκοσμίως άγνωστο χορηγό και προστάτη του, τον Φίλιππο της Φλάνδρας, είναι ο δημιουργός του γαλλικού ιπποτικού έπους. Ο Κρετιέν ντε Τρουά, που καταγόταν από την Καμπανία και γεννήθηκε περί το 1135 έγραψε επτά έπη εκ των οποίων τα έξι αναφέρονται στον θρύλο του Αρθούρου, ενώ ο Πάρσιφαλ αποτελεί το πρώτο δυτικό έπος που επικεντρώνεται στο ιδιαίτερο είδος του «χριστιανικού μυστικισμού». Η επίδρασή του στο σύνολο της δυτικής λογοτεχνίας ήταν μεγάλη. Τα απότοκα της γραφής του Κρετιέν ντε Τρουά ηχούν σε χιλιάδες μουσικά συγκροτήματα Ευρώπης και Αμερικής. Ζουν σε βιβλία δεκάδων χιλιάδων συγγραφέων ή σε κόμικ. Απαθανατίζονται σε αναρίθμητες κινηματογραφικές ταινίες και τηλεοπτικές σειρές.

Υπεραναπλήρωση

Ευτυχώς εκείνοι που έχουν διαβάσει τους 9.000 στίχους από το «Πάρσιφαλ», που άφησε ημιτελές ο Τρουά και τους 54.000 που προσέθεσαν στο έπος οι συνεχιστές του, δεν έχουν δώσει μεγάλη σημασία στον ανθελληνικό λίβελο που εξαπολύει ο εξαρτημένος (από τα χρήματα και την εύνοια του κόμητος Φιλίππου) συγγραφέας. Ωστόσο, οι άστοχες μομφές του φανερώνουν την πρόθεση από την πλευρά της ευρωπαϊκής αριστοκρατίας να υπεραναπληρώσει το ποιοτικό χάσμα με τον αρχαίο ελληνικό κόσμο, κατεβάζοντας κολοσσιαία αναστήματα όπως του Αλεξάνδρου, στο επίπεδο της βαριεστημένης και ταγμένης στην ασημαντότητα άρχουσας τάξης της Εσπερίας. Ανθρώπινο, πολύ ανθρώπινο, όπως θα έλεγε και ο Φρίντριχ Νίτσε, αλλά όχι αποδεκτό.
Προς αντίλογο του Τρουά, θα μπορούσε να παραθέσει κάποιος τις μαρτυρίες εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων που ακόμα και σήμερα καμαρώνουν για το πέρασμα του Αλεξάνδρου από τον τόπο τους. Όμως, δεν αξίζει τον κόπο να αρχίσεις να αντιπαρατίθεσαι με την άποψη ενός ανθρώπου, που αποπειράθηκε να «αποκαθηλώσει» τον αήττητο πρόμαχο του Ελληνισμού για να διαιωνίσει την εύνοια κάποιου κόμη. Αυτό που βαραίνει είναι να επισημανθεί πως η καλλιέργεια της δυτικής ιδεοληψίας ότι η κλασσική και αλεξανδρινή περίοδος του Ελληνισμού είναι σύμφυτη με μια φαύλη ελευθεριότητα, με την θεσμοθέτηση της έκλυσης των ηθών και την ξεκινά ακριβώς από την εποχή του ντε Τρουά. Φυσικά, ο «ενσωματωμένος» σε διάφορες αυλές επικολυρικός συγγραφέας και ποιητής δεν ήταν ο πρώτος που έριξε το λίθο του αναθέματος στην εμβληματικότερη μορφή του μαχόμενου Ελληνισμού. Είχαν προηγηθεί, εντός ελληνικού χώρου, ανείπωτα αίσχη σε βάρος του πολιτισμού μας από φθονερούς ζηλωτές και βάρβαρους επιδρομείς. Η δύση μας, θέριεψε τη Δύση και η προσωρινή απόσυρση του Γένους μας από το προσκήνιο της Ιστορίας έδωσε χώρο στις δυνάμεις, οι οποίες σήμερα κυριαρχούν, διογκώνονται και πιέζουν τους λαούς με το βάρος της χθόνιας φύσης τους.

Το δισκοπότηρο

Στο «Πάρσιφαλ» ο ιππότης αναζητεί το «Γκράαλ». Θέλει να λύσει το μέγα μυστήριο του ιερού δισκοπότηρου, του ιερού σκεύους που χρησιμοποιήθηκε από τον Χριστό στο τελευταίο δείπνο. Όποιος διαβάσει το (όχι και τόσο άρτιο καλλιτεχνικά) έργο του ντε Τρουά θα διαπιστώσει ότι με το «Γκράαλ» συμβολίζεται η ενηλικίωση και η σταδιακή ωρίμανση του χαρακτήρα του ήρωα. Κι εμείς οι Έλληνες, με τον τρόπο μας, στην ίδια αναζήτηση μετέχουμε. Επιδιώκουμε ηθελημένα και αθέλητα, να ωριμάσουμε αλλά και συνάμα να επιστρέψουμε στην εποχή της πνευματικής μας νιότης. Το δισκοπότηρο, γι' αυτή την περίοδο, είναι ο επαναπροσδιορισμός της ταυτότητάς μας και η αποσαφήνιση των δεσμών (γόρδιων και μη) που μας κρατούν απιθωμένους σ' ένα τελματωμένο «ευρωπαϊκό» όραμα. Ένα από τα πράγματα που μπορούν να μας κάνουν να αισιοδοξούμε είναι ότι ο μέσος κρητικός μαντιναδόρος έχει περισσότερο και πιο πηγαίο ταλέντο από τον Κρετιέν ντε Τρουά – και δεν εξαρτάται από την εύνοια οποιουδήποτε «κόμη».

adiavroxoi.blogspot.gr