«Κατά τα άλλα η ψυχή που είδε τα περισσότερα εισέρχεται στο σώμα του άνδρα που θα γίνει φιλόσοφος ή εραστής του ωραίου ή μουσικός ή και ερωτικός, η δεύτερη στο σώμα βασιλιά δικαίου ή φιλοπόλεμου φιλόπρωτου, η τρίτη στο σώμα πολιτικού ή κάποιου οικονόμου ή κερδοσκόπου, η τέταρτη στο σώμα κάποιου που θα γίνει φιλόπονος γυμναστής ή γιατρός, η πέμπτη στο σώμα μάντη ή ιερέα. Η έκτη στο σώμα ποιητή ή κάποιας άλλης καλλιτεχνικής μίμησης, σχετικά με την έβδομη στο σώμα βιομηχάνου ή γεωργού, η όγδοη στο σώμα σοφιστή ή δημαγωγού και, σχετικά με την ένατη, στο σώμα τυράννου».
Πλάτωνος, «Φαίδρος», 248c, εκδόσεις Κάκτος σελ. 98
Ετσι βλέπει ο Πλάτωνας τη διαδικασία ιεράρχησης των ψυχών και των ιδιοτήτων τους. Ανάλογα με το πόσο κοντά βρέθηκαν στην περιοχή της θείας αλήθειας και με τον βαθμό της ενάρετης ζωής τους, θα βρουν τα αντίστοιχα σώματα για να κατοικήσουν κατά τη διάρκεια της πολυχιλιετούς περιπέτειας της τελειοποίησης και τελικά της εκθέωσής τους. Οι καλύτεροι, οι άριστοι, εκείνοι που έχουν την προνομιακότερη θέση απ' όσους ενσαρκώνονται ξανά στη γη μας είναι οι φιλόσοφοι. Οσοι βρίσκονται στην κατώτατη βαθμίδα δεν μπορούν παρά να είναι τύραννοι. Τη δεύτερη καλύτερη θέση διαπιστώνουμε ότι δεν είναι πολλοί εκείνοι που μπορούν να την έχουν. Ανήκει μόνο στους βασιλείς. Εκείνοι μπορεί να είναι δίκαιοι ή φιλοπόλεμοι και φιλόπρωτοι. Ο πόλεμος δεν απορριπτόταν από την ελληνική φιλοσοφία. Ούτε εγκωμιαζόταν, ασφαλώς. Ομως αναγνωρίζονταν η ύπαρξή του και η ισχύς του σαν ένα σχεδόν αναπότρεπτο φυσικό φαινόμενο. Ο καπετάνιος στην πολεμική φουρτούνα δεν έπρεπε να είναι τίποτε λιγότερο από φιλόπρωτος, άριστος.
Φυσικά, η αριστεία στον αρχαίο ελληνικό κόσμο θεωρείτο κάτι το αξιοθαύμαστο. Δεν ήταν ρετσινιά αλλά εναρμόνιση με τα πρότυπα της θείας ουσίας και τάξης. Η αριστεία, ωστόσο, συνήθως συγκέντρωνε πάνω της τα βέλη του φθόνου και της εχθρότητας. Οι άριστοι πάντοτε προξενούν αρνητικά συναισθήματα σε οντότητες που κυμαίνονται σε χαμηλές υπαρκτικές συχνότητες.
Πτωτική τριάδα
Στον Φαίδρο διαβάζουμε τι συνιστά αληθινή κατάντια: να είσαι σοφιστής, δημαγωγός και τύραννος. Αυτή η τριάδα είναι ό,τι χειρότερο μπορεί να συμβεί σε μια Πολιτεία. Η κατάσταση δεν έχει αλλάξει από τότε. Οι οικονομικές δομές και οι κρατικές συμμαχίες μπορεί να είναι διαφορετικές σε σχέση με το παρελθόν, αλλά οι ιδιότητες και οι ποιότητες των ανθρώπων δεν έχουν μεταβληθεί. Η τεχνολογία έχει κάνει θαύματα, έχει προχωρήσει πάρα πολύ μπροστά, μέχρι τις εσχατιές του γαλαξία, αλλά οι χαρακτήρες των ανθρώπων παραμένουν πεισματικά αμετάβλητοι.
Ομοίως αμετάβλητα είναι (σε γενικές γραμμές) τα πολιτικά φαινόμενα. Ενας ηγέτης μπορεί να είναι δίκαιος και συνάμα φιλοπόλεμος. Μπορεί επίσης να έχει αφιερώσει τη ζωή του στη διεκδίκηση της πρωτιάς σε οποιονδήποτε τομέα θέλησε να δραστηριοποιηθεί. Δεν του επιτρέπεται όμως σε καμία περίπτωση να είναι τύραννος. Ούτε σε μία δομή επιτρέπεται να καταλύει τις ελευθερίες των πολιτών και να μετασχηματίζεται σε φυλακή.
Η μετατροπή μιας κοινωνίας ελεύθερων πολιτών σε δεσμωτήριο μπορεί να ιδωθεί και ως αποτέλεσμα της συνέργειας των σοφιστών, των δημαγωγών και των τυράννων. Ο Πλάτων δεν έβαλε σε τυχαία σειρά αυτές τις τρεις ιδιότητες ή, ορθότερα, τις ψυχικές βλάβες των ανθρώπων και των ευρύτερων συνόλων. Είναι βαρεία νόσος η δημαγωγία, ασθένεια σοβαρή η σοφιστεία και η τυραννία μπορεί να θεραπευτεί μόνο με ενέργειες... ισόπαλες της βίας που ασκεί.
Η ισοφάριση της βίας μιας τυραννίας δεν είναι κατ' ανάγκη μια σειρά από πράξεις που οδηγούν σε αιματοχυσία. Μπορεί να είναι η αλλαγή γωνίας πρόσληψης της πραγματικότητας. Οι πολίτες που έχουν εκπαιδευθεί ορθά έχουν τη δυνατότητα να διαβάζουν πίσω από τις γραμμές των φαινομένων, να τα ερμηνεύουν και να ανταποκρίνονται στις νέες συνθήκες που δημιουργούνται από αυτά. Μπορούν να βλέπουν ξεκάθαρα όσα οι σοφιστές, οι δημαγωγοί και οι λοιποί διανομείς του σκότους και της σύγχυσης θέλουν να στρεβλώσουν και να αποκρύψουν. Σύμμαχοί τους πολύτιμοι στην αποτίναξη του ζυγού της τυραννίας είναι η παιδεία και η επιδίωξη της αριστείας. Δίχως αυτές η ανελευθερία θα διαιωνίζεται.
Παναγιώτης Λιάκος
dimokratianews.gr
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου