 |
| Τό γλυπτό τῶν τετραρχῶν, τῶν τεσσάρων αυτόκρατόρων τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας, πού ἔκλεψαν οἱ Σταυροφόροι ἀπό τό παλάτι τοῦ αὐτοκράτορα στήν Κωνσταντινούπολη καί τώρα βρίσκεται στήν πλατεία τοῦ Ἁγίου Μάρκου στή Βενετία. Δεξιά: Ὁ Αλέξιος Α΄ Κομνηνός, ἀπό χειρόγραφο τοῦ 12ου αἰώνα πού φυλάσσεται στή Βιβλιοθήκη τοῦ Βατικανοῦ. Κάτω: Το οἰκόσημο τοῦ Δόγη τῆς Βενετίας Ντομένικο Σίλβιο. |
Ἀπόσπασμα ἀπό τό χρυσόβουλο* τοῦ 1082 τοῦ Ἀλέξιου Α΄ Κομνηνοῦ, μέ τό ὁποῖο προβλέπονται μία σειρά ἀπό προνόμια στούς Βενετούς. S. Borsari,'II crisobullodi AlessioI per Venezia', Annali dell' Istituto Italianoper glistudi storici, 11 (1969-70), σ.σ. 111-131.
Μέ τό χρυσόβουλο τοῦ 1082 ὁ Ἀλέξιος Κομνηνός, οὐσιαστικά, ἔδινε «τά κλειδιά» τοῦ θησαυροφυλακίου τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας στούς Βενετούς. Το αἴτιο τῆς ἐκχώρησης τῶν πρωτοφανῶν ἐμπορικῶν δικαιωμάτων στήν ἀνερχόμενη δύναμη τῆς Βενετίας ἦταν ἡ ἀνασφάλεια, ὁ φόβος τῆς ὑστέρησης στήν ἀντιμετώπιση τῶν Νορμανδῶν. Τό βυζαντινό ναυτικό δέν ἦταν σέ καλή κατάσταση, οἱ Βενετοί δραστηριοποιοῦνταν ἔντονα στήν Ἀδριατική, ἐνῶ ανέπτυσσαν ἔτι περαιτέρω τόν ἐμπορικό καί πολεμικό στόλο τους.
Ὁ Ἀλέξιoς νόμιζε ὅτι παραχωρώντας ἀφειδῶς δυνατότητες στό πεδίο τοῦ χρήματος θά ἐξασφάλιζε νομιμόφρονα ὄπλα καί θά ἀπέκρουε τούς Νορμανδούς, οἱ ὁποῖοι σέ αὐτή τή συγκυρία θεωρήθηκαν περισσότερο ἀπειλητικοί ἀπ' ό,τι ἐπρόκειτο νά ἀποδειχθεῖ ὅτι ἦταν ἡ λυκοφιλία μέ τούς φιλόδοξους Βενετούς. Ἡ ἐπικείμενη πολιορκία τοῦ λιμανιοῦ καί τοῦ φρουρίου τοῦ Δυρραχίου ἀπό τό στράτευμα τοῦ Νορμανδοῦ Ροβέρτου Γυισκάρδου φάνταζε στόν Ἀλέξιο Α΄ Κομνηνό σάν μία κρίσιμη πρόκληση κι ἔτσι ἀποφάσισε νά ζητήσει τή βοήθεια τῶν -τύποις- ὑπηρετῶν (ἀν ὄχι υποτελών) του Βενετῶν καί συγκεκριμένα ἀπό τόν δόγη Ντομένικο Σίλβιο.
Ἕνα ἀπό τά ἐπαναλαμβανόμενα συμπεριφορικά μοτίβα τῆς ἡγεσίας, πού ὁδήγησαν τή Βυζαντινή Αυτόκρατορία στήν κατάλυσή της πρῶτα ἀπό τούς Φράγκους καί ἔπειτα ἀπό τούς Ὀθωμανούς, ἦταν ἡ σύναψη συμμαχίας μέ τόν ἑπόμενο μεγάλο ἐχθρό γιά τήν ἀντιμετώπιση τοῦ προηγουμένου. Ἀρκετοί βυζαντινοί αὐτοκράτορες ἐκχωροῦσαν στόν πρόσκαιρο σύμμαχο ὅλα τά ἐφόδια, τά προνόμια, τήν αἴγλη ἀλλά καί τίς ὑποδομές ὥστε στή συνέχεια νά ἡττηθοῦν οἱ ἴδιοι ἤ οἱ διάδοχοί τούς ἀπό ἐκεῖνον.
Ὁ ἈλέξιοςΑ΄ Κομνηνός μέ τήν ὀλέθρια ἀπόφασή του νά προσφέρει στή Βενετία τή δυνατότητά νά κυριαρχήσει ἐμπορικά στή βυζαντινή ἐπικράτεια ἐξασφάλισε ὅ,τι χρειαζόταν γιά νά προκύψει ἡ συμφορά τῆς Ἅλωσης τοῦ 1204, τότε πού οἱ Φράγκοι πλιατσικολόγησαν μέ τέτοια ἔνταση, βουλιμία καί συστηματικότητα ὥστε ἀνάγκασαν τόν Γάλλο χρονικογράφο Γοδεφρείδο Βιλλεαρδουῖνο (1160-1213), πού συμμετεῖχε καί ἐξιστόρησε τά γεγονότα τῆς Δ΄ Σταυροφορίας, νά παραδεχτεῖ ὅτι «ἀπό τήν ἐποχή τῆς δημιουργίας τοῦ κόσμου, ποτέ, σέ καμία πόλη, δέν κατακτήθηκαν τόσα λάφυρα»**.
Ἡ βυζαντινή χιλιετία καί οἱ ἀρχαιοελληνικές καί νεοελληνικές περιπέτειες ἔχουν ἀποδείξει ὅτι ἡ προσφυγή σέ βοήθεια ἀπό τή Δύση ἤ τήν Ἀνατολή γιά ἀναπλήρωση ἰσχύος καί ἀρωγή γιά ἀντιμετώπιση ἀνάγκης προλειαίνει τό ἔδαφος γιά νά ἀφαιρεθεῖ ἀκόμα μεγαλύτερη ἰσχύ ἀπό τό ἐθνικό σῶμα καί τίς κρατικές δομές.
Τό μόνο πού μπορεῖ νά ἐξασφαλίζεται σχετικά ἀνώδυνα ἀπό τόν διεθνή περίγυρο εἶναι ἡ ἀνοχή στή δράση μας καί ἡ ἀποδοχή τετελεσμένων γεγονότων πού ἔχουμε προκαλέσει. Σε ὅλες τίς ἄλλες περιπτώσεις τά ἀνταλλάγματα πού ζητοῦνται εἶναι μεγαλύτερα ἀπό τή βλάβη πού θά ὑποστοῦμε ἄνευ τῆς βοηθείας «συμμάχων».
* Χρυσόβουλα ἦταν τά αὐτοκρατορικά διατάγματα πού ἔφεραν χρυσή σφραγίδα στή μέταξωτή ταινία, ἡ ὁποία τά συνόδευε.
** Γοδεφρεῖδος Βιλλεαρδουίνος «Ἡ κατάκτηση τῆς Κωνσταντινούπολης», ἐκδ. Χατζηνικολή.
adiavroxoi.blogspot.gr
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου